بررسی مفهوم مرگ در شاهنامه،رباعیات خیّام ومثنویهای عطار

پدیده ی مرگ از جمله موضوعاتی است که از دیر باز تا کنون توجه اندیشمندان را به خود جلب کرده و هر کدام از دریچه های گوناگون فلسفه، دین، عرفان و غیره به آن نگریسته اند. از جمله این اندیشمندان، شاعران بزرگی چون فردوسی، خیام و عطار هستند که با توجه به جهانبینی و اعتقاداتشان، به این مساله پرداخته اند. در این رساله به دیدگاه این بزرگان در باره مرگ پرداخته شده است. فردوسی در شاهنامه، در دوره های اساطیری و پهلوانی بیشتر تحت تاثیر اندیشه ها و اعتقادات آیین های ایران باستان از جمله آیین های زروانی و مزدایی به این پدیده نگریسته است؛ لیکن این نگاه در دوره تاریخی با توجه به تغییر نگرش وی نسبت به مقوله زمان (یعنی تبدیل زمان دایره وار و اسطوره ای به زمان خطی) که از یک سو تحت تاثیر اعتقادات دینی وی و از سوی دیگر به سبب مواجهه او با پیری است، دچار نوعی تغییر شده است. خیام در رباعیات، با توجه به عقل گرایی محض فلسفی به مرگ نگریسته است. در نظر خرد فلسفی او تنها امور محسوس معتبر است و امور انتزاعی و نامحسوسی چون روح یا عالم معنا از درجه اعتبار و اعتماد ساقط است. به همین دلیل، مرگ را پدیده ای پایان دهنده و نیست کننده ی هستی انسان می انگارد. عطار نیز در مثنویهایش، با توجه به مشرب عرفانی خود به این پدیده نگریسته است. وی به سبب داشتن مکتب وحدت گرایی شهودی و نیز با در نظر گرفتن مراتبی چون موت ارادی، فناء فی الله و نظریه ی سیر تکاملی انسان، مرگ را تولدی دیگر جهت سیر به مراتب بالای وجود می پندارد.